Da bi smo ovo razumeli neophodno je da se podsetimo korena samog hrisćanstva. Hrišćanska Crkva koju je osnovao Isus (ili Mesija) u okviru Judaizma, brzo je prigrlila nevreje u svoje krilo. Dobivši dar apostolske službe od Hrista, preživela je razaranje Jevrejskog hrama 70. godine n.e. kada se jevrejsko sveštenstvo okončalo.Tokom svog prvog veka crkva je sebe označila kao katoličku. U uobičajenom smislu ova reč znači „vaseljenska“. U crkvenoj upotrebi to znači „ortodoksna“(pravoslavna). Ovo značenje razjašnjeno je Kanonom sv. Vinsenta Lerinskog, koji je katoličku veru definisao kao, „Onu po kojoj veruju svuda, uvek, i svi“ (tj. univerzalnu) unutar nepodeljene hrišćanske crkve.

Katolička je vera, zato, vera predskazana od strane drevnih proroka, otkrivena u ličnosti Isusa Hrista, proglašavana od strane Njegovih svetih apostola, zabeležena u Pismu Starog i Novog zaveta, koju su učili rani „Oci“ crkve (čiji mnogobrojni sjajni spisi još uvek postoje), branjena na sedam ekumenskih sabora nepodeljene crkve i izražena u Apostolskom verovanju, Nikenskom verovanju i Verovanju sv. Atanasija.Velika šizma: Do 1054. godine postojala je samo jedna hrišćanska crkva. Vodjstvo crkve bilo je skoncentrisano u četiri velike patrijaršije – Jerusalimsku, Antiohijsku, Aleksandrijsku, i Konsantinopoljsku (Carigradsku) na istoku, i Rimsku na zapadu. Pošto je Rimsko carstvo prihvatilo hrišćanstvo neki su episkopi u mnogo većoj meri postali umešani u političke stvari, a posebno su rimski episkopi počeli da iskazuju prevlast nad celom crkvom. Ovo je vodilo tragičnoj podeli crkve, „Velikoj šizmi“ iz 1054. kada se crkva podelila na „Pravoslavni“ istok i „Rimokatolički“ zapad.          

Opšte informacije:
Protestantizam je pokret u zapadnom hrišćanstvu čiji sledbenici odbacuju ideju o božanskom autoritetu kanalisanom kroz odredjenu ljudsku instituciju ili osobu kao što je rimokatolički papa. Protestanti se okreću drugim autoritetima za svoju veru. Većina njih ističe Bibliju – Jevrejsko pismo i Novi zavet – kao izvor i normu svog učenja. Rimokatolici i Istočno pravoslavni hrišćani takodje ističu autoritet Biblije, ali su takodje okrenuti i tradiciji, i u slučaju rimokatolika, papi kao izvoru autoriteta.
Reformacija: Iako je pokret reformacije bio karakteristika hrišćanske crkve, posebno evidentna u 14. i 15. veku, većina protestanata datira početak svog pokreta u 1517. godinu, kada je nemački monah Martin Luter istakao za raspravu seriju teza koje su izazvale učenje rimokatoličke crkve. Protestantizam je preuzeo svoje ime od „Protestatio“ koji su izdali reformatori na skupu u Špejeru 1529. godine.

Tokom dve decenije Reformacija se proširila kroz veći deo severozapadne Evrope. U Engleskoj je kralj Henrik VIII odbacio papski autoritet nad crkvom, i Crkvu Engleske postavio na reformatski kurs čineći od nje suštinski protestanstku zajednicu (iako se anglikanci, tj. episkopalci često posebno klasifikuju.) U Švajcarskoj, Francuskoj, delovima Nemačke, Škotskoj, i Holandiji počeo je da se pojavljuje drugi vid neluteranske reforme, uglavnom pod uticajem Francuza iz Ženeve, Žana Kalvina i švajcarskog vodje Ulriha Cvinglija. U isto vreme se na levom krilu pokreta pojavio i radikalniji vid protestantizma. Anabaptisti, Menoniti, i drugi ponovo su krštavali hrišćane i uvodili ih u pokret koji je drastično odbacivao praksu katolicizma, čak i tamo gde Luteranizam, Kalvinizam i Anglikanizam nisu.
Iz ovih se baza reformacija širila na Skandinaviju i Centralnu Evropu, ali je retko prodrla u Rusiju i Jugoistocnu  Evropu, gde je pravoslavna crkva preovladala, ili Južnu Evropu koja je ostala postojano rimokatolička. Posle niza verskih ratova, od sredine 16. do sredine 17. veka, većina protestanata (osim onih radikalnih) i katolika saglasila se oko principa da bi vladaoci oblasti trebalo da odrede religiju svoje pokrajine ili države. Razdvajanje crkve i države, načelo koje su ostali protestanti prihvatili u 18. veku, počelo je da razbija čisto protestantsku dominaciju nad severozapadnom Evropom. U drugom delu 18. veka i tokom čitavog 19. veka pa do danas, protestantski misionari proširili su pokret po većem delu sveta.

Protestantska uporišta osnovana su na mnogim afričkim i azijskim obalama, ali ne i u katoličkoj Latinskoj Americi, sve do nedavno. Od dolaska anglikanaca u Virdžiniju 1607. pa sve do poznog 19. veka i dolaska velikog broja emigranata iz južne Evrope i Irske, cela Severna Amerika, osim Kvebeka, važila je za uglavnom protestantsko područje.
Osnovna načela: Kao fundamenatalna načela protestantizma 16. veka podrazumevaju se:
Soli deo Gloria: Opravdanje Božije mudrosti i moći nasuprot papskoj uzurpaciji i stvorenoj religiji, poštovanje Božije suverene onostranosti i providjajnog predodredjenja.
Sola Gratia: Iskupljenje kao slobodni Božji dar ispunjen Hristovom pobedom nad smrću i vaskrsenjem. Ovo je poglavito formulisano rečima apostola Pavla  kao opravdanje kroz veru samu, kao u Augsburškom ispovedanju:“(citat)“ Sigurnost spasenja je stoga mana protestantske vere, utemeljena u evandjeljskom obećanju  i oslobodjena svakog sticanja zasluga. Prema protestantima, Bog je preuzeo inicijativu  u spasavanju sveta od greha kroz svoje delovanje u Isusu Hristu, pa je čak i vera koja navodi ljude da poveruju u ovo delovanje dar  a ne dostignuće.

Sola Scriptura:
Sloboda Pisma da vlada kao Božja reč u crkvi, odrešena od papskog ili crkvenog autoriteta (magisteriuma) i tradicije. Pismo je jedini izvor hrišćanskog otkrovenja. Iako tradicija može da potpomogne njegovu  interpretaciju, njegovo istinsko(tj. duhovno) značenje je njegov prirodni(tj. doslovni) smisao, a ne alegorijski.
Sakramenti: Većini protestanata je zajednička vera u Svetu Trojicu – Boga Oca, Sina i Svetoga Duha; većina njih se pridržava starog verovanja u činjenicu da je Isus Hrist bio i jeste i božanske i ljudske prirode; većina njih priznaje dva sakramenta (sveti obredi za koje veruju da ih je ustanovio Hrist): krštenje i večera gospodnja. Podeljeni su oko pitanja uronjavanja u vodu ili primene vode na druge načine; oko uzrasta u kome treba krštavati ljude, mada većina praktikuje krštavanje dece; oko toga da li krštenje daruje milost ili je znak odgovornosti i pokornosti. Neki od protestanata zaista veruju da je Isus nekako zaista prisutan u hlebu i vinu večere gospodnje (evharistije), dok drugi smatraju ovaj sakrament činom sećanja i pokornosti. U svom bogosluženju protestanti više od ostalih hrišćana ističu propovedanje Reči Božije kao agensa za izgradnju vere.

Crkva kao verujući narod Božiji: Konstituisana, ne hijerarhijom, sukcesijom, ili institucijom, već Božijim izborom i pozivom u Hristu kroz evandjelje. Rečima Augsburškog verovanja to je:“citat“ Samo su dva sakramenta koje je ustanovio Hrist, krštenje i večera gospodnja, o kojima se može govoriti kao o „vidljivim rečima“, čime se ističe primat propovedi u veri protestanata.
Sveštenstvo svih vernika: Privilegija slobode svih krštenih da stanu pred Bogom u Hristu „bez nameštenih ljudskih posrednika“ i njihovog pozvanja da poput „malih Hristosa“ budu nosioci suda i milosti svojim bližnjima. Pastori i propovednici razlikuju se od ostalih hrišćana samo po funkciji i postavljenju, a ne po duhovnom statusu.
Svetost svih zanimanja i poziva: Odbacivanje srednjovekovnih različitosti izmedju svetovnog svetog  od „religioznog“ (tj. monaškog), sa potcenjivanjem ovog prvog, i priznavanje svih načina života kao božanskih poziva. „Dela monaha ili sveštenika, u Božijim očima ni na koji način nisu superiornija od onih dela ratara koji radi u polju, ili žene koja vodi brigu o svom domaćinstvu“(Martin Luter). Jedno nije suštinski hrišćanskije od drugog, fraze poput „sveta služba“ovakvo su očiglednu stvar bacile u zasenak.
       

Biblijsko načelo protestantizma nalazi izraza u aksiomu Ecclesia reformata sed semper reformanda, „reformisana crkva uvek otvorena za dalju reformaciju“. Podložnost reči Božjoj znači da ni jedna tradicija ili institucija, svetovna ili religijska, čak i one reformatske ili protestantske ne mogu biti apsolutizovane. Protestantizam teži da crpi svoj život iz evandjeoske Božje milosti u Hristu. U skladu sa svojim nasledjem ne može tolerisati hrišćanstvo tipa „uradi sam“, nema utemeljenja za ljudsku samouverenost pred licem Božijim. Konačno, uvek će više vrednovati Hrista vere nego istorijsku crkvu.

Odgovara-misionar: Nikola Mijatov-Meister